Door: Tom Streng

Het is inmiddels al ruim 26 jaar geleden dat op 4 januari 1997 de laatste Elfstedentocht werd gehouden. Veel Oudewaternaren schaatsten die zaterdag de tocht van 200 kilometer langs de Friese steden. Andere schaatsers beperkten zich op diezelfde winterdag tot de negentig kilometer lange Negendorpentocht door de Krimpenerwaard. En op de ijsbaan van SVO in Willeskop was het op deze zonnige, maar ijskoude dag drukker dan ooit. Nadien kon er nog regelmatig op natuurijs worden geschaatst, maar De Tocht der Tochten kwam niet meer op de schaatskalender. Slechts in 2012 hadden ‘de houtjes’ bijna ondergebonden kunnen worden in Leeuwarden. Toch blijft de Elfstedentocht geen enkele winter onbesproken en de tocht behoort inmiddels tot het immateriële, culturele erfgoed van Nederland. Dat er nog veel belangstelling is tonen ook de boeken die nog jaarlijks over de Elfstedentocht verschijnen. Zo sparen momenteel honderden klanten van een van de plaatselijke supermarkten de 216 plaatsjes bijeen voor het Elfstedenboek ‘IJzige strijd voor eeuwige roem’. En onlangs verscheen ‘Op eigen houtje’, een boek van Jessica Merkens over vrouwen in de Elfstedentocht. Maar het meest mooie bewijs van de grootsheid van de Elfstedentocht zijn toch wel de alternatieve evenementen die jaarlijks worden georganiseerd. Zo namen vorige zaterdag honderden kinderen deel aan de JeugdElfstedentocht op De Vechtsebanen in Utrecht. Het evenement dat de echte Elfstedentocht het meest benaderd is echter de Alternatieve Elfstedentocht op het ijs van de Oostenrijkse Weissensee.

Eismeister Norbert Jank

Honderden Nederlanders reisden eind januari af naar het ’s zomers diepblauwe, maar nu dikbevroren bergmeer in Karinthië. Een deel van de schaatsers kon echter onverrichter zake huiswaarts keren, want de vele sneeuw op het meer belette dat er in de eerste week geschaatst kon worden. Heel frustrerend voor de ‘Elfstedenschaatsers’, want in de corona-winters van 2021 en 2022 werden er ook al geen Alternatieve Elfstedentochten geschaatst. Voor deze pechvogels gaat de Alternatieve Elfstedentocht steeds meer op de echte Elfstedentocht lijken. Halverwege het tweeweekse evenement zette Eismeister Norbert Jank, ‘de ijsmagiër van de Weissensee’, de lichten echter op groen. De baan ging open en er kon geschaatst worden. Wat een opluchting! De nationale marathontoppers beten het spits af met het Open Nederlands Kampioenschap over 100 kilometer. Winnaars werden Gary Hekman, vorig voorjaar nog te gast bij SVO, en Ineke Dedden.

De twintigste keer

De eerste Alternatieve Elfstedentocht voor de toerschaatsers werd gehouden op dinsdag 31 januari. Norbert Jank had een parcours van ruim acht kilometer uitgezet op het kleine meer. Door de vele sneeuw waren de banen smaller dan gewoon en de ijsomstandigheden waren niet optimaal. Sneeuwijs en veel scheuren, maar dat hoort bij natuurijs en daar zeurt geen schaatser over. Bij de start op de nog donkere Weissensee was het nog ijskoud, ruim twaalf graden onder nul. Maar het verwachte zonnige weer en het ontbreken van de wind maakten de omstandigheden eigenlijk optimaal. Er werd in twee groepen gestart, want het ijs was niet sterk genoeg om de ruim duizend schaatsers bij de start te dragen. Uit Oudewater en omgeving gingen er minder schaatsers van start dan bij voorgaande edities. Veel oudere schaatsers, die de strenge winters van de jaren tachtig nog meemaakten, lieten deze editie aan zich voorbijgaan. En de generaties die daarna werden geboren hebben nauwelijks kennis kunnen maken met het schaatsen van lange tochten en zijn dan ook niet massaal te bewonderen op het op bijna duizend meter hoogte gelegen meer. Wim Zwanenburg, de 70 naderend, is echter zo’n kilometervreter die geen Alternatieve Elfstedentocht aan zich voorbij laat gaan. Voor zijn vrouw Lettie had dat als gevolg dat zij niet van start ging bij de wereldkampioenschappen voor Masters in Canada. Daar had ze overigens geen enkele moeite mee, want evenals haar man geniet Lettie volop van de sfeer op en rondom de Weissensee: ‘Overal op het ijs kom je bekenden tegen en maak je een praatje. We waren hier al voor de twintigste keer.’ De tocht over 200 kilometer werd echter een grote deceptie voor Wim Zwanenburg, want halverwege de tocht moest hij de strijd staken vanwege lichamelijk ongemak.

Succes en pech

Schaatsers die de finish wel bereikten werden daar warm onthaald. Lettie: ‘Dat is altijd een mooi moment. Hoe voldaan, blij en emotioneel de schaatsers dan zijn. Mooi om me te maken.’ Onder hen de in de gemeente Oudewater wonende Joan Boere, Adri Boere, Kees van der Eijk, Rinus Steenbergen, John de Vries, Addy Borst, Adrie Borst, Michael Hagoort en Ria Haakman en Stefan Snel, die de tocht tezamen met hun zus Kitty schaatsten. Zij volbrachten allen de 200 kilometer, waarbij SVO’er Joan Boere als eerste onder het finishdoek doorgleed. Andere Oudewaternaren schaatsten de 100 kilometer. Dus eigenlijk een soort Alternatieve Negendorpentocht! Een bijzondere prestatie werd geleverd door Sem van Agthoven. De zeventienjarige Montfoorter, toerschaatser bij SVO, ging voor de honderd kilometer, maar besloot onderweg om toch maar de 200 kilometer te schaatsen. Sem finishte na ruim elf uur. Zijn vader Richard had bijna negen uur voor de tocht nodig. Op donderdag 2 februari werd de tweede Alternatieve Elfstedentocht gehouden. Slechts enkele streekgenoten gingen hier van start en geen van hen had de ambitie om de 200 kilometer te schaatsen. Pechvogel van de dag was Kees van der Eijk, die tegen het ijs smakte en een sleutelbeen brak. Ook dat hoort helaas bij het schaatsen op natuurijs.

Trotse opa Roel Ansink

Roel Ansink, ook al zo’n Weissensee-veteraan en, evenals Van der Eijk, woonachtig op de Noord-Linschoterzandweg waagde zich al niet meer schaatsend op het ijs. Hij coachte Lonneke  Peperstraten, zijn trainer bij de sportschool. Roel verklaarde spreekwoordelijk ‘zijn schaatsen aan de wilgen te hebben gehangen’, maar dat hij ze daadwerkelijk aan zijn kleinzoon had geschonken. En laat nu juist die kleinzoon op 4 februari te hebben meegedaan aan de JeugdElfstedentocht op de Vechtstebanen. Wat was opa Roel trots!

Zie voor een compleet overzicht van alle uitslagen www.weissensee.nl.